AACE = Amsterdam Alternative Collectief eigendom

Op donderdag 24 januari jongstleden zaten we met een groep mensen bij elkaar in de Paleisstraat om het door ons (AA) gelanceerde idee voor collectief eigendom te bespreken.

De avond begint met een korte introductie van onze hosts Gert-Jan Lems en Wouter Ruoff.
“Lang geleden was hier in de Paleisstraat de drukkerij van het NRC. In de jaren ’80 is het pand gekraakt en werd er door Peter Giele het kunstenaarsinitiatief Aorta opgericht. Sinds kort is het pand in handen van Gert-Jan en consorten. Zij hebben zich georganiseerd als vereniging en zijn hard bezig om het pand klaar te maken voor publieke evenementen (exposities, openingen, lezingen etc). Naast de publieke functie zijn er ook werkruimtes voor kunstenaars en ontwerpers en een werkplaats in de kelder.”

De tweede spreker is Cyril Storm. Een van de medebeheerders van de stichting die casco verhuur doet aan de vereniging en gebruikers van het pand waar we ons bevinden. Cyril vult het verhaal van Gert-Jan en Wouter aan met wat technische details en het ontstaan van de stichting. Daarna verteld hij kort over de andere plekken waar hij actief is, zoals broedplaats De Hoop in Zaandam.

Na Cyril krijgt Jaap Draaisma het woord. Jaap is in 1992 betrokken geweest bij de aankoop van Vrankrijk. Het om de hoek gelegen pand is al sinds 1992 een voorbeeld van collectief eigendom. “Vrankrijk is destijds gekocht voor 300.000 gulden met geld dat onder andere is ingezameld door het geven van benefietfeesten.
De Vrankrijk constructie werkt met stichting Dilemma als eigenaar van het pand en de huurdersvereniging van mensen in het pand als degene die het pand runnen. Het is zo georganiseerd dat geen van beide partijen het pand kan verkopen.”
Er zijn volgens Jaap echter ook genoeg voorbeelden van panden die ooit in collectief eigendom waren maar waar op een gegeven moment de statuten zijn veranderd en het collectief eigendom is veranderd in individueel eigendom. “Het concept collectief eigendom is dus niet zonder gevaar. Des te belangrijker om een goede constructie neer te zetten.”
Na Vrankrijk verteld Jaap kort over andere panden die in de jaren ’90 en ’00 zijn omgezet van kraak naar collectief eigendom. “Onder andere de Frederik Hendrikstraat (Nieuwe Anita), Binnenpret (OCCII), Zaal100 en OT301 zijn panden die destijds door gemeente of woningbouwverenigingen zijn verkocht aan krakers.”
12 Jaar geleden heeft Jaap met een paar anderen Urban Resort opgezet. In die 12 jaar hebben 17 panden opgezet (zowel koop als huur). Jaaps probleem met de meeste broedplaatsen is echter dat ze primair voor kunstenaars zijn terwijl in zijn ogen cultuur niet de hoofdmoot hoeft te zijn. Mede om deze reden is Jaap dit jaar opgestapt bij Urban Resort, om te gaan werken met jongeren en andere mensen met minder perspectief.

Na de introducties verteld Ivo Schmetz over het collectief eigendom plan dat Amsterdam Alternative heeft ontwikkeld. Aan de hand van een eenvoudige presentatie leid hij ons stap voor stap in een half uurtje door de 1e versie van het plan.
De avond was opgezet als open discussie met als doel om de reacties en feedback van het aanwezige publiek te horen. Dus zodra Ivo klaar is met zijn presentatie schakelen we samen met moderator Niels Niessen over naar de publieke discussie.

Uit het publiek kwamen de volgende opmerkingen en vragen.
‘Is het nodig om zoveel regels te maken? Is coaching, verbinding en werken vanuit vertrouwen niet genoeg?’
‘Willen jullie de cultuur van het kraken waarborgen door middel van dit plan?’
‘Is het een overweging om geld aan te nemen van Bureau Broedplaatsen of andere gemeentelijke instanties?’
‘Is het de bedoeling om hele panden te kopen of kunnen het ook ruimtes in een pand zijn?’
‘Gaat de kracht van het collectief niet verloren als je met een online stemsysteem gaat werken?’
‘Wat is de rol van het bestuur?’
‘Jullie zouden zeker de gemeente moeten betrekken, en aantonen wat de voordelen van vrijplaatsen betekenen voor de buurt en stad.’
‘Wat is eigenlijk het verschil tussen een vrijplaats en broedplaats?’
‘Het succes van het kraken zat hem vaak in de vergankelijkheid. Dat gaf kracht aan een collectief. Teveel regels en structuur kan die kracht misschien verlammen.’
‘Het fundament moet een soort getolereerde anarchie zijn.’
‘Hoe zorg je ervoor dat een collectief niet gaat opknippen of inslapen?’
‘Wat is het verschil tussen collectief en coöperatief eigendom?’
‘Veel kraakpanden zijn woonpanden, daar gebeurd geen ene moer. Combinatie met werken en publiek is belangrijk.’
‘Hoe bereiken we een groot publiek? Hoe maken we duidelijk dat er mensen zijn die behoefte hebben aan vrijheden?’
‘Kunnen we geen eiland bouwen? Drijvend op het water. Zelfvoorzienend en een voorbeeld voor de maatschappij.’
“Hoe bereik je connectie tussen mensen met verschillende achtergronden? Veel mensen zijn eenzaam.’
‘Het is een strijd tussen kapitaal en vrijheid. Hoe kunnen we een muur van kapitaal om ons heen bouwen om onze vrijheden te beschermen?’
‘Is het mogelijk om sociale zorg te betrekken in het plan?’
‘Is het mogelijk om mensen te zoeken die garant staan voor het plan? Met garanties kun je ook naar de bank voor een hypotheek.’
‘De manier waarop je denkt is je kapitaal. Samen hebben we sociaal kapitaal. Het gaat niet alleen om geld.’
‘Is er ook plek voor radicale activistische mensen met een politieke agenda?’
‘Als je op kunst en cultuur inzet krijg je meer subsidie binnen. Maar dat is alleen als je je richt op de Gemeente.’
‘Kunnen we ons aanmelden voor werkgroepen om dit plan verder uit te werken?

Al deze vragen en opmerkingen worden meegenomen in de 2e versie van het plan. Dat plan is binnenkort in zijn geheel te lezen op onze website.