FURY! Punk Culture

Het EYE filmmuseum in Amsterdam Noord is normaliter geen organisatie waarover wij de Amsterdam Alternative krant zullen volschrijven. Niet omdat ze geen goede films vertonen want dat doen ze zeker. Nee, meer omdat ze zo’n mooi en shiny gebouw hebben, een glazenwasser, een mooi restaurant en samenwerken met bedrijven of merken waar wij als ‘alternatieven’ misschien niet mee in zee zouden gaan. 

In deze mei-juni editie van Amsterdam Alternative gaan we toch flink wat aandacht besteden aan EYE want er staat van 26 mei tot 15 juni iets geprogrammeerd dat wij ‘alternatieven’ waarschijnlijk toch wel heel erg leuk zullen vinden.

We spraken met Ronald Simons en Anna Abrahams van EYE om te weten te komen wat we allemaal kunnen verwachten van het FURY! festival.

Kunnen jullie in een paar zinnen uitleggen wat FURY! is en wat er op het programma staat?
Met het drie weken durende festival FURY! Punk Culture staat EYE stil bij het veertigjarig bestaan van punk. Behalve ruim dertig films en documentaires zijn er ook live optredens van Nederlandse bands, DJ’s, punkdichters en gastsprekers. Bij de manifestatie verschijnt een speciale LP, met opnamen van vijftien Nederlandse punkbands en een catalogustekst van de hand van filmjournalist Phil van Tongeren.

Klinkt goed, niet alleen films zoals we wel verwacht hadden maar dus ook muziek. Kunnen jullie daar iets meer over vertellen?
Naast DJ’s zoals Don Letts en Mulat staan maar liefst vijftien Nederlandse punkbands in EYE op het podium, waaronder VitaminX, Antillectual, The Anomalys, Paranoid State, NEED en ET Explore Me. De langst bestaande vaderlandse punkband, The Ex, speelt ook. De bands zijn vertegenwoordigd op een exclusief tijdens FURY! Punk Culture verkrijgbare LP; de plaat, met hoes van de bekende striptekenaar Roel Smit en ingesloten tekst van Phil van Tongeren, dient tevens als festivalcatalogus. De muziekbijdragen zijn tot stand gekomen in samenwerking met Minor Operation Bookings.

En welke sprekers hebben jullie weten te strikken?
De Britse socioloog Dick Hebdige, gespecialiseerd in jeugdsubcultuur en goed bevriend met de elektronicus en filosoof DJ Spooky. Een andere spreker is regisseur Don Letts, die aanwezig is bij de vertoning van ‘Punk Attitude’ (2005). Als DJ draaide hij eind jaren zeventig reggae en punk door elkaar, in de Londense club The Roxy. Hij was een inspirator voor The Clash en speelde later in Big Audio Dynamite.
In EYE is tijdens het festival trouwens ook een tijdelijk punkmuseum. Ingericht door de Amsterdamse oerpunk Broodje, met aandacht voor kleding (Vivienne Westwood), vormgeving (Jamie Reid) en punk in Nederland.

Klinkt als een hele mooie line up waarmee je jonge geïnteresseerden maar zeker ook de wat ouderen naar EYE zult trekken. Kunnen jullie iets vertellen over het ontstaan van dit festival? Zijn jullie zelf punkers (geweest) of iemand anders in EYE? Of komt jullie interesse uit een andere hoek?
Punk verzet zich tegen canonisering. Als programmeurs zijn we veertig jaar na de geboorte van punk daarom vrij om onze eigen criteria voor de punkfilm op te stellen. Klassieke documentaires over punkbands, of commerciële films met een verdwaalde hanenkam schuiven we meedogenloos opzij. Alleen films die in hun cinematografische stijl punk ademen komen in het programma voor. Deze punkhouding is te zien en te horen in FURY! Punk Culture. Niet vanwege de nostalgische waarde, maar als inspiratiebron.

Jullie hebben in voorbereiding voor het festival waarschijnlijk netjes uitgezocht hoe dat ook alweer zat met het ontstaan van de punk cultuur. Kunnen jullie ons kort een stukje over de geschiedenis vertellen?
Dat hebben we zeker gedaan. Het zit ongeveer zo. In 1976 komt het tweede industriële tijdperk stuiptrekkend tot zijn einde en de oliecrisis is op een dieptepunt wanneer in de verloederde binnensteden van Londen, Amsterdam en New York een tegengeluid klinkt. Het is een provocatieve schreeuw van tieners en twintigers die niet langer willen doen wat ouders, leraren en politici van ze verwachten. Een oproep tot rebellie tegen het kapitalistische vooruitgangsdenken.

Een krachtige jongerensubcultuur kiest haar eigen manier van wonen, musiceren en filmen. De gemene deler van alle uitingen is dat ze DIY en low budget zijn. Zelf doen, en graag zo furieus mogelijk. Geen verantwoording, geen regels, geen winstoogmerk. Vasthouden aan een leefstijl die je zelf vorm geeft, ook als dat betekent dat je na drie optredens nog steeds een tientje in je zak hebt. Of een contract weigeren bij een studio omdat je je artistieke vrijheid niet wilt opgeven. Armoede als statement.

De meeste mensen kennen punk van de muziek. Hoe zit het met de punk film?
Punkfilms zijn zoals de T-shirts van punks first lady Vivienne Westwood: binnenste buiten gekeerd. Je ziet hoe ze in elkaar steken. Geen Hollywoodiaanse onzichtbare lassen maar cuts die zijn vastgezet met een veiligheidsspeld. Het acteren is vaak net zo opzichtig als de lukraak geplaatste ritsen in een punkkostuum, of de montages van uitgeknipte krantenkoppen die Jamie Reed gebruikte in zijn grafische ontwerpen voor de Sex Pistols. De filmpersonages zijn als punkmuziek: ze kennen drie akkoorden en hebben een manisch tempo.

De films zijn low budget en met eenvoudige middelen geproduceerd. Amateurisme is een pré, professionaliteit verdacht. Met super 8-, 16mm- en videocamera’s draaiden de punkfilmers hun shots vaak in enkele, lange takes op locatie en zonder toestemming: hit and run, guerilla style.

Als een punkfilm een raam op de werkelijkheid is, dan is het een gebarsten en smerig raam van een tot ruïne vervallen kraakpand in de binnenstad van een historische metropool. Niet eenvoudig om doorheen te kijken, gevaarlijk misschien, maar ook spannend. Je ziet er muren met graffititeksten: satirisch, politiek, fun vermomd als no fun, of andersom. Soms ook alleen een naam die uitroept: “Zie mij!” En dat is waar we je graag toe uitnodigen.

Jongeren als Amos Poe en Jim Jarmusch namen spontaan een filmcamera in de hand en begonnen zonder filmopleiding hun leefwereld te filmen. Zo kwam in 1976 ‘Blank Generation’ tot stand, Poe’s debuut over de scene rondom de roemruchte New Yorkse club CBGB, met onder anderen The Ramones, Blondie en Patti Smith. Twee jaar later gaf filmmaker Derek Jarman (1942-1994) in het apocalyptische ‘Jubilee’ (met o.a. Toyah en Wayne County) een totaal ander beeld van punk in Engeland: no future! De frase uit het Pistols-nummer God Save the Queen (1977) groeide uit tot dé slogan van een generatie.

De SEX Pistols zijn natuurlijk een soort punk iconen geworden. Kunnen we daar nog iets van zien op het festival?
De Pistols komen een aantal maal voorbij in EYE zoals in het parodistische ‘The Great Rock ’n Roll Swindle’ (1980) van Julian Temple en in het dramatische ‘Sid & Nancy’ (1986) van Alex Cox. De Pistols’ Amerikaanse evenknie The Ramones spelen de hoofdrol in het luchtige ‘Rock ’n Roll High School’ (1979).

Is er ook aandacht voor punk uit Nederland?
Punk in eigen land komt op verschillende manieren aan bod. Op het programma staan de documentaires ‘Punk Lang Leve De Lol’ (1998) en ‘Job en de Hollandse Vrijstaat’ (2009); ook is een registratie uit 1978 te zien van een concert van de roemruchte Amsterdamse band Panic. Daarnaast draaien de nederpunkfilms ‘Pinkel’ (1982), met muziek van Tändstickorshocks, en ‘Andy, bloed en blond haar’ (1979), met muziek van Herman Brood. De films, waarin de hoofdrolspelers zich als rebelse punks gedragen, kwamen met minimale middelen tot stand; regisseur Frank Wiering is aanwezig bij de vertoning van ‘Andy’.

Ga dat zien.